Stoma açıklık ya da ağız anlamına gelir.
Ostomi bir açılma veya ağızlaştırma oluşturmak amacıyla yapılan cerrahi işlemlerin genel adı olarak kullanılır.
İçi boş, lümenli bir organın vücut dışına ağızlaştırıldığı açıklığa stoma denilir.
Açıldığı organa göre isimler alır.
Kolonda yani kalın bağırsakta açıldığında kolostomi, ileumda yani ince bağırsakta açıldığında ileostomi adını alır.
Farklı cerrahi tekniklerle yapılan bu işlemlerin ortak amacı geçici veya kalıcı bir süre için barsak içeriğinin karın duvarından dışarıya boşalmasını sağlamaktır.
Bu ağızlaştırma işlemi idrar kanalları ve yolları için oluşturulduğunda ürostomi adını alır.
Ürostomi idrarın karın duvarının dışına alınması için oluşturulan açıklıktır.
İdeal bir stoma; yuvarlak, parlak kırmızı yada pembe renkli, nemli, tomurcuk şeklinde ve dışarı doğru çıkık olup, ağzımızın iç kısmına benzer bir görünümdedir.
Stomada sinir uçları bulunmaz Bu nedenle ağrı hissedilmez.
Ameliyat sonrası erken dönemde stoma etrafındaki dikişler ve iyileşme süreci sebebiyle hassasiyet olabilir.
Bu dönemde stoma ödemlidir.
Bu ödem ilk zamanlar daha hızlı ve giderek azalan ölçüde çözülür. Stomanın çapı küçülür ve yüksekliği azalır.
Bu süre yaklaşık olarak 1-3 ay arasıdır.
Sindirim sistemi besinlerin sindirim ve emilimini, atıkların ayrıştırılmasını ve saklanmasını sağlar.
Sindirim ağızda başlar. Yutak, yemek borusu, mide, ince barsaklar, kalın barsaklar, rektum(son barsak) ile devam eder ve makatta(anüs) sonlanır.
Sindirim, besinlerin ağızda çiğnenmesi ile başlar.
Buradan yemek borusuna ve daha sonra da mideye geçer.
Mideden sonra, besinlerin emildiği yer olan ince barsaklara geçer, ince barsaklardan emilemeyen besinler kalın barsaklara geçer, kalın barsaklarda su ve elektrolitler (sodyum, potasyum gibi) emilir ve besin artıkları katı dışkı halini alır.
Dışkı anüsten atılana kadar rektumda depolanır.
Belli bir hacme ulaşınca kişide dışkılama ihtiyacı doğar, dışkı makata itilir ve buradan dışarı atılır.
Anatomik Lokalizasyonuna Göre : Kolostomi, İleostomi, jejunostomi, ürostomi, trakeostomi vb.
Prognostik Faktörlerine Göre : Geçici-Kalıcı
Fonksiyonuna Göre : Barsak Dekompresyonu, Gaita Diversiyonu
Evresine Göre : Primer, sekonder
Yapılış Nedenine Göre : Küratif, Palyatif
Uç Kolostomi
Loop Kolostomi
Çifte Namlu Kolostomi
Divided Kolostomi
Hartman Kolostomi
Kontinent Kolostomi
Trephine Kolostomi
Laparaskopik Kolostomi
Uç İleostomi
Loop İleostomi
Uç-Loop İleostomi
Çifte Namlu İleostomi
Çifte Namlu İleokolostomi
Kontinent İleostomi
Laparaskopik İleostomi
Kolostomi kalın barsağın, ileostomi ince barsağın karın duvarına ağızlaştırılması işlemleridir.
Değişik yöntemlerle yapılan bu işlemlerin ortak amacı geçici veya kalıcı bir süre için barsak içeriğinin karın duvarından boşalmasını sağlamaktır.
Cerrahi bir işlem geçirme ile karşı karşıya kalan her insanda korkunun olması son derece doğaldır.
Ancak bilinmelidir ki bu işlem hayat kurtarmak veya hayatın emniyete alınması için yapılmaktadır.
Binlerce insanın hayatı bu işlem sayesinde kurtulmuştur.
Ameliyatın bu işlem nedeniyle reddedilmesi yaşamın kaybedilmesine neden olabilir.
Ayrıca günümüzde ostomili bireylerin bu problemlerini en aza indirebilmek için değişik cihazlar bulunmakta ve gün geçtikçe de gelişmektedirler.
Örneğin; kolostomi irrigasyon cihazı, medikal ostomi tıkaç cihazları vs.
Üreterlerin farklı sebeplerle direkt veya indirekt yolla karın duvarına ağızlaştırılmasıdır.
Üreterler direkt karın duvarına ağızlaştırılabilir.
Üretorostomi-direkt Yol ya da ince bağırsak yada kalın bağırsaktan bir parça alınır.
Buna İleal ya da Colonic Conduit denir.
Literatürde dünyada %6-66.8 oranında komplikasyonların görülme sıklığı vardır.
Nekroz
Kanama
Retraksiyon
Stenoz
Prolapsus
Parastomal Herni
Fistül
Travma
Kimyasal nedenli
Bağışıklık sistemi kaynaklı
Altta yatan bir hastalığa bağlı
Enfeksiyon sebebiyle
Adaptör
Torba
Stoma ölçüm cetveli
Stoma makası
Stoma pastası
Stoma pudrası
Alkolsüz, kimyasal madde içermeyen, nonalerjik, kuru ve ıslak malzeme (pamuk, mendil, bez, kağıt vb. ürün)
Atıkları uzaklaştırmak için uygun poşet
Nonsteril ve/veya disposible eldiven
Düz
Kesilebilir
Hazır kesilmiş
Konveks
Esnek/sert form
Elle şekillendirilebilir form
Kasnak (yani torba geçirme yeri) formları
Akordiyon Özelliği
Tek Parçalı
İki Parçalı
Alttan boşaltmalı-boşaltmasız
Klempli-Klempsiz
Hazır kesilmiş-kesilebilir
Konveks
Elle şekillendirilebilir
Şeffaf-Opak
Filtreli-Filtresiz
Valfli-Valfsiz
Ringler-Halkalar
Bariyer Film Örtüler (Sprey, Sıvı, Jel, Mendil, Aplikatör vb)
Stoma Kemeri
Stoma Korsesi
Stoma Kep
Stoma ve Çevresi Temizleyici (Sıvı, sprey, mendil vb.)
Yapışkan Sökücüler (Mendil ya da sprey vb.)
Jelleştiriciler
Öncelikle torba değişimi için rahat ve uygun bir ortam hazırlanır.
Malzemeler kolay ulaşılabilinecek bir yerde bulunulur.
Adaptör bir elle desteklenerek, diğer elle de yukarıdan aşağıya doğru deriden ayırılır.
Stoma çevresindeki pasta kalıntıları ve kirler kuru bir malzeme ile uzaklaştırılır.
Stoma çevresi ılık ve ıslak bir malzeme ile silinir ve kuru bir malzeme ile kurulanır.
Stoma çevresinin kuru olması adaptör/torbanın cilde daha kolay yapışmasını sağlar.
Stomanızın çapı stoma ölçüm cetveli ile ölçülür.
Kesilebilir adaptör kullanılıyorsa ucu eğri bir makas yardımıyla, adaptörü stoma çapına göre 2-3 mm boşluk bırakarak kesilir.
Bu mesafe önemlidir Dar yada geniş olması stoma veya etrafının zarar görmesine neden olabilir.
Kesilen adaptörün altındaki yapışkan kısmın üzerindeki bant çıkarılır.
Stoma pastası adaptörün kesilen kısmına ince bir tabaka halinde sürülür.
Pasta içeriğindeki alkolün uçması ve uygun kıvama gelebilmesi için birkaç dakika bekletilir.
Bu arada stoma etrafına koruma amacıyla stoma pudrası uygulanır.
Pudranın fazlalığı kuru bir ürün yardımıyla alınarak ciltten uzaklaştırılır.
Adaptör ortalanarak stomayı içine alacak şekilde cilde yerleştirilir.
Dairesel hareketlerle, işaret parmağı, adaptör halkasının içinde ve adaptörün dışında hafifçe gezdirilir.
Bu hareket adaptörün cilde daha iyi yapışmasını sağlayacaktır.
Torbanın kilit sistemi, iki el yardımıyla, adaptöre geçirilerek yerleştirilir.
Torbanın ucundaki kilit kontrol edilerek kapatılır.
